YAZAN: Dr. Şelale Özmen
Rahmin vajene doğru ağızlanan kısmına rahim ağzı, tıbbı adlandırma ile de serviks adı verilir.
Bu yazıda bu organın kanserinden ve bu kanserden korunma yollarından söz edeceğim.
Rahim ağzı kanseri kadınlarda en sık görülen beş kanser türünden biridir.
Düzenli muayene yapıldığı takdirde önlenebilir, aşısı olan tek kanser türüdür.
Rahim ağzı kanserine neden olan etken HPV olarak da bilinen Human Papilloma Virüstür. Bazı türleri herhangi bir belirti vermeyen, bazı türleri genital siğillere neden olan ve bazıları da tedavi edilmediğinde kansere yol açan 150’den fazla türe sahip olan bir virüstür.
HPV virüsünün en önemli bulaşma yolu cinsel ilişkidir.
HPV virüsü, kişinin kendi bağışıklık sistemi tarafından ya da tedaviyle vücuttan atılmadığında, rahim ağzı hücrelerinin içine yerleşebilir. HPV ile karşılaşmak ya da HPV enfeksiyonu geçirmiş olmak rahim ağzı kanseri olunacağı anlamına gelmez. Her HPV enfeksiyonu kansere neden olmaz.
Kişi HPV ile enfekte olduktan sonra genital bölgede hücrelerde genetik değişikliklere yol açar. Enfeksiyona yol açan HPV tipine göre bu genetik değişiklikler siğil dediğimiz genellikle ciltten kabarık, karnabaharı andıran lezyonlara ya da rahim ağzında kansere yol açar. Bu hücrelerde oluşan değişiklikler kadın doğum muayenesi sırasında ve özellikle muayene sırasında yapılan smear testi sayesinde henüz kansere ilerlemeden erken evrede fark edilebilir. Bu evredeki lezyonlara ‘Kanser Öncesi Değişiklikler’ denir ve ayaktan yapılacak bazı tıbbı ve cerrahi tedavilerle tamamen tedavi edilebilirler. Böylece kansere ilerleme engellenmiş olur. Rahim ağzı kanserinin oluşması için yaklaşık 10-15 yıl süre geçmesi gerekir. Dolayısıyla düzenli hekim kontrolüne gitmek rahim ağzı kanserinin önlenmesinde ve erken teşhisinde kritik bir önem taşır.
Düzenli jinekolojik muayenenin yanı sıra 9-46 yaş grubundaki bireylere uygulanan HPV aşısı rahim ağzı kanserinin önlenebilmesi açısından çok büyük bir gelişmedir. Dünya Sağlık Örgütü rahim ağzı kanserine karşı etkin koruyuculuğu nedeniyle; yetişkinlere ek olarak oğlan ve kız çocuklarının da aşılanmasıyla, HPV kaynaklı hastalıklar ile rahim ağzı kanserinin önümüzdeki yüz yıl içinde ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.
Rahim Ağzı Kanserinden Korunmanın Yolları
Rahim ağzı kanseri için risk yarattığı düşünülen diğer faktörler şunlardır:
· Sigara kullanımı
· Bağışıklık sistemi yetmezlikleri
· Klamidya enfeksiyonlar
· Uzun süre doğum kontrol hapı kullanımı
· Üç veya üstünde doğum öyküsü
· 20 yaşından önce doğum öyküsü
· Birden fazla cinsel eş
Yukarıda sözü edilen risk faktörleri kişinin HPV ile karşılaşması durumunda virüsün hücrelerde değişiklik yapma olasılığını artırır.
Günümüzde hücrelerde değişiklik olup olmadığını belirleyebilen smear testinin yanı sıra kişide HPV enfeksiyonu olup olmadığı ve varsa hangi tip HPV olduğu da saptanabiliyor.
Rahim ağzı kanserinden korunmada sözü edilen risk faktörlerini azaltmak, cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklardan korunmak için ilişki sırasında prezervatif (kondom) kullanmak ancak bir miktar etkilidir. En etkili yol HPV aşısıdır.
HPV aşısı, HPV’nin kanser ve siğil yapabilecek türlerine karşı %100’e yakın koruma sağlar. HPV aşısının ikili, dörtlü ve dokuzlu olmak üzere 3 çeşidi bulunuyor.
İkili HPV aşısı en yaygın iki tipine, HPV dörtlü aşı en yaygın dört tipine, HPV dokuzlu aşı ise en yaygın 9 tipine karşı korur. HPV aşısı 9-46 yaş aralığındaki tüm bireylere uygulanabilir. Koldan yapılan bir aşıdır ve cinsel olarak aktif olup olmama ile ilişkili değildir. 9-14 yaş grubunda 6 ay ara ile iki aşı, 14 yaşından büyük bireylerde iki ay arayla birinci ve ikinci aşı, ikinci aşıdan 4 ay sonra da son aşı yapılır. Aşı protokolü tamamlandıktan sonra ömür boyu koruyucu olacaktır.
Cinsel ilişkide kondomla korunma tercih edilmelidir. Her ne kadar HPV’ye karşı %100 koruma sağlamasa da, HPV ve diğer cinsel yolla bulaşabilecek hastalıkları önlemek için etkilidir.
Bunlar dışında vücudu her türlü hastalıktan korumanın en etkili yolu, sağlıklı yaşam alışkanlıklarına sahip olmaktır. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları kişiden kişiye değişiklik gösterebilse de her yaş grubuna ve her bedene uygun ortak özellikler bulunur.
Mümkünse geceleri, yeterli ve düzenli uyku uyumak
Kişinin yaşına ve kondisyonuna uygun düzenli egzersiz programı oluşturmak ve uygulamak.
Taze sebze ve meyve yönünden zengin beslenmek, paketli ve işlenmiş gıdaları tüketmemek gerekir.
Okullarda HPV aşılanmasının başlaması ve düzenli jinekolojik muayene alışkanlığının yerleşmesi ile ülkemizde de rahim ağzı kanserinin önlenebilmesini dilerim.
15 Mart 2023
Rahmin vajene doğru ağızlanan kısmına rahim ağzı, tıbbı adlandırma ile de serviks adı verilir.
Bu yazıda bu organın kanserinden ve bu kanserden korunma yollarından söz edeceğim.
Rahim ağzı kanseri kadınlarda en sık görülen beş kanser türünden biridir.
Düzenli muayene yapıldığı takdirde önlenebilir, aşısı olan tek kanser türüdür.
Rahim ağzı kanserine neden olan etken HPV olarak da bilinen Human Papilloma Virüstür. Bazı türleri herhangi bir belirti vermeyen, bazı türleri genital siğillere neden olan ve bazıları da tedavi edilmediğinde kansere yol açan 150’den fazla türe sahip olan bir virüstür.
HPV virüsünün en önemli bulaşma yolu cinsel ilişkidir.
HPV virüsü, kişinin kendi bağışıklık sistemi tarafından ya da tedaviyle vücuttan atılmadığında, rahim ağzı hücrelerinin içine yerleşebilir. HPV ile karşılaşmak ya da HPV enfeksiyonu geçirmiş olmak rahim ağzı kanseri olunacağı anlamına gelmez. Her HPV enfeksiyonu kansere neden olmaz.
Kişi HPV ile enfekte olduktan sonra genital bölgede hücrelerde genetik değişikliklere yol açar. Enfeksiyona yol açan HPV tipine göre bu genetik değişiklikler siğil dediğimiz genellikle ciltten kabarık, karnabaharı andıran lezyonlara ya da rahim ağzında kansere yol açar. Bu hücrelerde oluşan değişiklikler kadın doğum muayenesi sırasında ve özellikle muayene sırasında yapılan smear testi sayesinde henüz kansere ilerlemeden erken evrede fark edilebilir. Bu evredeki lezyonlara ‘Kanser Öncesi Değişiklikler’ denir ve ayaktan yapılacak bazı tıbbı ve cerrahi tedavilerle tamamen tedavi edilebilirler. Böylece kansere ilerleme engellenmiş olur. Rahim ağzı kanserinin oluşması için yaklaşık 10-15 yıl süre geçmesi gerekir. Dolayısıyla düzenli hekim kontrolüne gitmek rahim ağzı kanserinin önlenmesinde ve erken teşhisinde kritik bir önem taşır.
Düzenli jinekolojik muayenenin yanı sıra 9-46 yaş grubundaki bireylere uygulanan HPV aşısı rahim ağzı kanserinin önlenebilmesi açısından çok büyük bir gelişmedir. Dünya Sağlık Örgütü rahim ağzı kanserine karşı etkin koruyuculuğu nedeniyle; yetişkinlere ek olarak oğlan ve kız çocuklarının da aşılanmasıyla, HPV kaynaklı hastalıklar ile rahim ağzı kanserinin önümüzdeki yüz yıl içinde ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.
Rahim Ağzı Kanserinden Korunmanın Yolları
Rahim ağzı kanseri için risk yarattığı düşünülen diğer faktörler şunlardır:
· Sigara kullanımı
· Bağışıklık sistemi yetmezlikleri
· Klamidya enfeksiyonlar
· Uzun süre doğum kontrol hapı kullanımı
· Üç veya üstünde doğum öyküsü
· 20 yaşından önce doğum öyküsü
· Birden fazla cinsel eş
Yukarıda sözü edilen risk faktörleri kişinin HPV ile karşılaşması durumunda virüsün hücrelerde değişiklik yapma olasılığını artırır.
Günümüzde hücrelerde değişiklik olup olmadığını belirleyebilen smear testinin yanı sıra kişide HPV enfeksiyonu olup olmadığı ve varsa hangi tip HPV olduğu da saptanabiliyor.
Rahim ağzı kanserinden korunmada sözü edilen risk faktörlerini azaltmak, cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklardan korunmak için ilişki sırasında prezervatif (kondom) kullanmak ancak bir miktar etkilidir. En etkili yol HPV aşısıdır.
HPV aşısı, HPV’nin kanser ve siğil yapabilecek türlerine karşı %100’e yakın koruma sağlar. HPV aşısının ikili, dörtlü ve dokuzlu olmak üzere 3 çeşidi bulunuyor.
İkili HPV aşısı en yaygın iki tipine, HPV dörtlü aşı en yaygın dört tipine, HPV dokuzlu aşı ise en yaygın 9 tipine karşı korur. HPV aşısı 9-46 yaş aralığındaki tüm bireylere uygulanabilir. Koldan yapılan bir aşıdır ve cinsel olarak aktif olup olmama ile ilişkili değildir. 9-14 yaş grubunda 6 ay ara ile iki aşı, 14 yaşından büyük bireylerde iki ay arayla birinci ve ikinci aşı, ikinci aşıdan 4 ay sonra da son aşı yapılır. Aşı protokolü tamamlandıktan sonra ömür boyu koruyucu olacaktır.
Cinsel ilişkide kondomla korunma tercih edilmelidir. Her ne kadar HPV’ye karşı %100 koruma sağlamasa da, HPV ve diğer cinsel yolla bulaşabilecek hastalıkları önlemek için etkilidir.
Bunlar dışında vücudu her türlü hastalıktan korumanın en etkili yolu, sağlıklı yaşam alışkanlıklarına sahip olmaktır. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları kişiden kişiye değişiklik gösterebilse de her yaş grubuna ve her bedene uygun ortak özellikler bulunur.
Mümkünse geceleri, yeterli ve düzenli uyku uyumak
Kişinin yaşına ve kondisyonuna uygun düzenli egzersiz programı oluşturmak ve uygulamak.
Taze sebze ve meyve yönünden zengin beslenmek, paketli ve işlenmiş gıdaları tüketmemek gerekir.
Okullarda HPV aşılanmasının başlaması ve düzenli jinekolojik muayene alışkanlığının yerleşmesi ile ülkemizde de rahim ağzı kanserinin önlenebilmesini dilerim.
15 Mart 2023
Yorumlar
Bu yazı için yorum mevcut değil.
Dilerseniz Buradan yeni yorum gönderebilirsiniz.